10 juni 2010: De bus staat al te wachten bij het Vincent van Goghplein. Een grote dubbeldekker, veel ROC-studenten, auto’s die op frituurvet gaan rijden naar Sarajevo en veel creatieve mensen. Al snel zie ik een aantal bekenden: Rik Konings en zijn vrouw Maroni. Rik van Stichting Creatieve Wereld is degene die me heeft uitgenodigd om mee te gaan naar Sarajevo. Alle tassen de bus in en Maroni heeft mijn tas bij hun in de buurt gezet in de bus. Daar ga ik dan, weer op avontuur, heerlijk. Ik heb een prima plek in de bus met een tafeltje waaraan ik nu zit te schrijven. Ik vind het nu al fantastisch! Heel veel gezellige en lieve mensen bij elkaar. De bus heeft nog even door Eindhoven gedwaald, nadat we in Helmond nog een aantal juffen en studenten van ROC Flevoland hadden opgepikt. Enige vertraging dus. Twee docenten van het ROC zitten nu bij Maroni en mijzelf aan het tafeltje. Dat zijn Willemijn en Muriël. We kletsen een beetje over koetjes en kalfjes en al gauw zitten we te mens-erger-je-niet-en. Ik ben zo benieuwd hoe het zal zijn in Sarajevo en ik kijk er onwijs naar uit.

11 juni 2010: 08.18 uur. We zitten nog steeds in de bus naar Sarajevo. We doen er iets langer over want: file, stilstaan, rijden, toeristische route, pauze, file, stilstaan, rijden, pauze etc. We zijn vanmorgen rond 06.15 uur de grens van Oostenrijk naar Kroatië overgegaan. Een land waar ik nog nooit geweest ben. Bij de grens mochten we allemaal naar buiten met onze paspoorten, die door een boos kijkende man in een klein hokje, werden gecontroleerd. Een paar jongens mochten even apart komen staan en werden later het kantoor van de politie ingeloodst. Er werden wat vragen gesteld, de zakken werden leeggehaald en er werd gefouilleerd, niets te vinden. Een van de meiden in de bus is een Bosnische en kan dus een en ander vertalen. Ze vraagt de buschauffeur wat er aan de hand is en die zegt dat het om drugs zou gaan. Een beetje vreemde conclusie. De jongens mochten weer naar buiten en dachten dat ze de bus alweer in mochten. Blijkbaar was dat nog niet de bedoeling en werden ze vervolgens weer naar buiten gehaald. Commotie om niks dus. Ik vond het nogal machtsvertoon, de mannen moesten zich waarschijnlijk even laten gelden. Bij de volgende grensovergang maar even normaal doen, wordt er gevraagd. We zitten tenslotte ook met een aantal clowns in de bus…

Aankomst in Sarajevo om 14.30u. Kortom we hebben er maar liefst 28 uur over gedaan i.p.v. 22 uur. Daarna direct vanuit bus door naar mooi oud plein in Sarajevo centrum met klein busje. Daar verzamelden alle groepen (dansers, majorettes, PerKussie band, beren, geschminkte kinderen en nog meer kinderen. Iris en Anita met hun Poi’s, Rik op springstelten. Daarna naar stadion lopen en daar alvast een beetje rondkijken, van daaruit weer bus gepakt naar t hotel. Kamerverdeling: ik slaap bij clown-Laurence (francaise lieve vrouw) en sponsgooi-Patricia. Laurence al in de bus ontmoet en Patricia pas later, want zij was met het vliegtuig gekomen. De hotelkamer ziet er prima uit! Eerst maar eens even lekker douchen en installeren en een hapje gaat er ook wel in. ’s Avonds op het terras van het hotel weer nieuwe mensen leren kennen. Redelijk op tijd naar bed.

12 juni 2010: Rond 09.00 uur ontbijten in grote zaal in hotel Hollywood. Daarna met bus naar stadion voor briefing van William (organisator), goed begin. Daarna spullen zoeken in garagebox midden op het terrein. Snel gevonden. Tent inrichten, tafels en banken ontbraken nog. Zelf tafels gesjouwd en platen die er bovenop konden, zodat de kinderen zich niet hoeven te bezeren aan de nietjes die er half uitstaken. Spullen uitgepakt en klaarleggen voor het tekenen en stickeren. Naast mij in de tent zitten lieve meiden die gaan schilderen met de kinderen: Esther en Karianne. Al snel kwamen de kinderen. Mijn workshop: meteen bomvol en super gezellig. Kinderen maken hele mooie mandala’s met hun dromen erin. Van bijna alle tekeningen en kinderen foto’s gemaakt. Prachtige kinderen en mensen hier in Bosnië. Van 13.00-16.00u workshop. Ouders tekenen soms ook mee! Om 16.00u binnen 10 minuten alles opgeruimd hebben en snel naar binnen voor de eindshow. Daar optredens van: PerKussie, zangeres Joëlle, breakdance groep Come Correct, optreden Frans schoolorkest, toneelstuk met “They don’t really care about us” van ons aller Michael Jackson, danseressen, jongleeract van Marco Paoletti (Argentinië), Michael Fuchs (Duitsland), Daniël en Rik (NL), levende beelden met witte pakken, DJ Flex a Tone, poi-optreden met vuur van Iris, allemaal op het podium met groot konijn als mascotte. Veel feest en als afsluiter de kinderen die gillen van plezier als de moderator ze weer toespreekt. Ik krijg kippenvel als de kinderen het Bosnische volkslied zingen. Daarna met een veel te warme en volle bus weer naar hotel. Veel water drinken, zweten, zout eten af en toe, goed insmeren. Veel stof en vuil, maar prachtige natuur en bijzonder om er te zijn. In hotel lekker douchen, eten en nieuwe mensen ontmoeten op het terras, accordeon spelen, kletsen etc. En natuurlijk een beetje op tijd naar bed.

13 juni 2010: Om 09.00u verzameld voor bezoek aan instelling met meervoudig gehandicapte/verstandelijk beperkte mensen. Heel bijzonder om contact met ze te maken. Sommige heel vrolijk, anderen heel stil, een meisje moest heel hard huilen en soms krijsen, anderen lachen heel hard. Oud dametje vond me mooi en kuste steeds mijn handen en zong liedjes voor me. Sommigen liggen vastgebonden in bed omdat ze zichzelf verwonden. Met een spastische jongen jongleerballen gegooid. Je zag de vastberadenheid op zijn gezicht om het voor elkaar te krijgen. Veel geclownd (had clownsneus op) en gespeeld, gepraat en gelachen en gekriebeld of geaaid. Zoveel liefde over en weer.

Daarna naar stadion Zetra voor opnieuw opbouwen tent met materiaal, kom ik daar is alles al klaar. Vandaag nog meer hulp gehad dan gisteren van ROC leerlingen: Melissa, Laura, Marloes, Diana (Bosnische) en Willemijn (docente) en Maroni (vrouw van Rik). De middag vloog om, weer veel kinderen, stickers zijn schot in de roos! Man met meisje op foto 451 wil graag foto ontvangen op e-mailadres. Rondje gelopen met Maroni, parachutisten, veel activiteiten. Tent weer leeghalen en snel weer naar binnen voor de eindshow (= elke dag hetzelfde). Supergaaf weer! Echt een feest om hier te zijn. Terug naar hotel, eventueel nog een Sarajevo-toer, toch niet gedaan, want teveel haasten. Lekker gezwommen in het zwembad van t hotel (50 meter bad), joepie, was heerlijk! Daarna omkleden en eten. ’s Avonds kletsen met moslimdame uit Sarajevo (prachtige vrouw) die weeskinderen in het weekend mee naar huis neemt zodat ze liefde kunnen ervaren. Haar ook gevraagd om naar t Kids Festival te komen. Daarna dansje gedaan met Iris, Anita en Lidion. Alles ging net sluiten, maar toch nog ergens een dansje mogen doen. Weer terug bij het hotel werden er liedjes gezongen met gitaarbegeleiding van Joëlle en Michael (van ComeCorrect), hele avond gezongen, yes! Morgen weer naar instelling! Nu slapen is 3.00u

14 juni 2010: wekker van Patricia is te vroeg: 06.00 uur!!! Een uur later staat Laurence als eerste op. Douchen, spullen pakken, ontbijten en op naar de instelling van gisteren. En ze herkennen je echt! Fantastisch! Weer naar de kinderen geweest, geknuffeld met een aantal lieve patiënten. Oude vrouwtje rechts in bed nog opgezocht en ze sliep eerst heerlijk, daarna nog even met haar gekletst :-). Ik gewoon in het Nederlands of Engels en zij in het Bosnisch, toch verstaan we elkaar. Overgegooid met jongleerballen met de patiënten, ze zijn motorisch toch best goed vind ik. Ook nog nagels gelakt bij een mannetje, hij houdt van vrouwen dingen. Ook de nagels van een oud dametje, zij hield van een arm om haar heen, dus een tijd bij haar gezeten. Met een van de mannetjes ook ballen overgegooid, maar hij maakte eerst de jongleerbeweging, dat had hij gezien van een van de jongleurs, superleuk! Morgen gaan we de boel een beetje pimpen daar, schilderen van diverse dingen op het complex. Wordt vast weer bijzonder. Vandaag al verf op mijn nieuwe korte broek gekliederd, oeps, verblik was lek. Op het festival was de tent weer half weggewaaid, niet leuk. Het waaide sowieso heel hard dus alle papieren waaide steeds weg. Daar werd ik even moedeloos van, maar al snel kwam er een oplossing. Een meisje van ROC Flevo, Marloes en Peter, een directeur van het ROC ter Aa, kwamen elpen. Peter was ook altijd tekendocent geweest en gaf de slimme tip om de cirkels alvast van tevoren te tekenen op de papieren, zodat we de papieren gewoon konden uitdelen. De kinderen zijn heel creatief en durven echt te dromen. Het contact met de kinderen is fantastisch! Wat minder kinderen vandaag en hele vervelende politieworkshop met een hoop getetter waar niemand op zit te wachten. Waarschijnlijk omdat ze wat geld inleggen voor het festival. Gelukkig zijn ze er morgen niet meer! Eindshow was ook weer prima, wel vermoeide voeten nu. Geen voetbalwedstrijd gezien, ook geen behoefte aan gehad… Oké toch: Nederland-Denemarken 2-0, met een eigen doelpunt van Denemarken. Verder vanavond bijeenkomst gehad over het voortzetten van de Creatieve Wereld. Het lijkt mij onwijs gaaf om te doen. We gaan alvast actie ondernemen. Heel gaaf om hier deel van uit te maken. Morgen weer een dag, want geeuw… Het is alweer 1.34u, oeps!

15 juni 2010: yes, weer naar de instelling met geleende bretels van Laurence. Heel leuk om te zien dat ze je daar weer herkennen :-). Van een van de bewoners kreeg ik een rondleiding door het huis naar boven, daar waren allemaal mooie muurschilderingen gemaakt van de zee met vissen. Zag er vrolijk uit. Vandaag niet bij de kinderen geweest. Aan het eind van de ochtend was er een show van Marco Paoletti (bekende Argentijnse jongleur) en een aantal van de bewoners maakten muziek samen met ROC studenten uit Flevoland. Iedereen is erg enthousiast en de mensen muzikaal. Ik heb echt plezier gemaakt met ze! Ook nog gedanst met een mannetje die me de muziekkamer ging laten zien. Zo schattig! Ze weten me een voor een te raken met hun reacties.

Op het festival daarna was ik mooi op tijd. De tafels waren vervangen door andere tafels van de eerdere tafels bleken podiumdelen te zijn. De nieuwe tafels stonden eigenlijk best gezellig! Spulletjes weer klaargezet en al snel kwamen de kinderen en vloog de middag om. ’s Avonds deze keer niet naar de eindshow gegaan. Ik vond het ook wel eens leuk om te shoppen. Samen met Esther en Karianne naar de bazar vlakbij het stadion gegaan. Moest wel op tijd weer met de taxi naar het hotel, omdat ik ’s avonds met de Sarajevo-toer mee ging. Dat was een bizar verhaal, dat door in de bus werd verteld. Hij is eigenaar van Out of Area en organisator van het Kids Festival vanuit Nederland en heeft in de Balkanoorlog als waarnemer voor de VN gewerkt in Bosnië. Het verhaal is indrukwekkend. We reden de bergen in en kwamen op de plek waar de Olympische Winter Spelen hebben plaatsgevonden in 1984. Later in de oorlog zijn op hetzelfde podium als de gehuldigde sporters ook veel mensen geëxecuteerd. Voor de Olympische Spelen werden hotels gebouwd en ook hier zijn in de Balkanoorlog mensen bijeen gedreven voor executie, zelfs met mortieren. Vreselijk wat er toen is gebeurd. Ik was vooral verbaasd over de prachtige natuur daar boven in de bergen. Na de toer nog even gebeld met het thuisfront en gezellig zitten kletsen met Roland, Maroni, Rik en Michael. Wilde eigenlijk vroeg naar bed, maar het werd toch weer een latertje. Wel leuke gesprekken gevoerd over introvert en extravert en de comfortzone. Voor sommigen is die naar binnen makkelijk te rekken en naar buiten niet, voor anderen is het andersom makkelijker. Nog aan het jongleren geweest, maar dat gaat nog niet zo best. Heeft met durven loslaten te maken. Flink oefenen dus nog. Ondanks de vermoeidheid wel een voldaan gevoel over de dag. Veel foto’s gemaakt ook, voor promotie van de Creatieve Wereld.

16 juni 2010: 07.30 uur toch een beetje weinig geslapen. Wel weer zin in een dagje lieve mensen ontmoeten en een gekke combi aangetrokken voor laatste ochtend naar de instelling. Na een lekker ontbijtje naar de instelling in Zovic gereden. Weer met zoveel mensen contact gemaakt, ze herkennen je echt en je hebt meteen contact met ze. O ja, en ik ben door Laurence getrouwd met een van de bewoners (die waarvan ik ook de nagels al had gelakt eerder). Hij vond het prachtig en ik gaf hem een dikke knuffel. Echt zo’n schattig manneke. Later op de ochtend ging hij een hele woordenlijst met Bosnisch-Nederlandse woorden voorlezen. Hij kon heel goed lezen vond ik. De mensen die ik heb gezien waren zo blij en aan het genieten. Weer met jongleerballen overgegooid en het meisje dat op de eerste dag nog helemaal vastgebonden zat omdat ze zich verwonde stond nu wel vastgebonden aan een bed, maar had haar armen vrij. Ik heb deze keer veel meer contact met haar gemaakt. Ze gaf me zelfs een kus op de mond. Heel lief. Ik had het idee dat ze ook niet altijd alles goed zag. De meeste mensen praten ook helemaal niet. Aan het eind werd het meisje verzorgd en moesten haar open wonden op de wang gedesinfecteerd worden, volgens mij gebeurde dat met alcohol, ai! Ik heb de vrouw die haar verbond mijn tube Calendula gegeven en uitgelegd dat ze dat misschien kon gebruiken voor de wonden. Dat hoop ik maar. Het was in ieder geval fijn om te zien dat er veel meer contact mogelijk was met dit meisje dan een week geleden. Ik zal me deze mensen altijd blijven herinneren en hoop ze volgend jaar weer te zien. Het was de laatste dag in de instelling dus ik heb van bijna iedereen nog even goed afscheid kunnen nemen, behalve van mijn man ;-), die was er even niet. Het afscheid was niet zwaar en sommigen zwaaiden ons uit, de lieverds, ze geven echt zo ongelooflijk veel.

’s Middags natuurlijk weer paraat staan voor de kinderen van het Kids Festival. Ook vandaag was de boel weer helemaal klaar toen ik aankwam. Ik zou de studenten van het ROC, Ananda, Laura en Marloes wel bonuspunten willen geven voor hun inzet, geweldig. De middag vloog weer om, lekker druk en gezellig. Zelfs puberende jongens kwamen tekenen en enkele ouders vonden het toch ook wel leuk. Alle kinderen kregen een cadeautje als ze klaar waren met hun tekening, omdat het de laatste dag is. Je merkt soms wel dat de kinderen alleen een tekening maken, omdat ze dan wat krijgen. Je ziet dus enige hebberigheid af en toe, maar dat is ook logisch, want het zijn leuke spullen om te hebben. Ik zou aanraden om aan het eind van de dag een goodie-bag te geven in het vervolg. Natuurlijk nog een vette eindshow gezien. Nog wat opruimen op het terrein en even chillen in de zon met onze groep. Daarna was er een BBQ voor alle mensen van de organisatie en de workshopgevers. Zat ook weer prima in elkaar. PerKussie gaf een optreden tijdens het wachten op de BBQ en zelf heb ik na het eten ook nog met een groepje samba-reggaeton gespeeld, we kregen spontaan les. Heel gaaf! Om 21.00 uur vertrokken de bussen weer naar het hotel, alwaar we gingen douchen/omkleden en nog een dansje gingen wagen in het centrum van Ilidza (wijk in Sarajevo). Alles sloot om 0.00 uur, maar gelukkig was er nog één tent die wat langer open bleef. Lekker gedanst en gelachen en zelfs daarna nog op het terras van het hotel zitten kletsen en lachen. Leuk hoor mensen die gekke dingen doen als ze in de olie zijn. Nou, 03.45 uur lag ik in m’n bed. Dat leek me handig, dan duurt de busreis niet zo lang.

17 juni 2010: om 08.00 uur opstaan om me klaar te maken voor mijn terugreis. Kort nachtje, maar dat wist ik al. Het is fijn, ondanks de weinige slaap die ik heb, houd ik het prima vol. Ik krijg ook zo ontzettend veel energie van dit avontuur. Ontbijten, nog even inkopen doen voor thuis en voor de busreis. Om 11.00 uur vertrekken de mensen die met het vliegtuig naar huis gaan en om 12.00 uur vertrekt uiteindelijk ook onze dubbeldekkerbus. Heb een ander plekje dan eerst, maar nog steeds prima. Ik zit gezellig naar Anita en we wisselen verhalen uit, lachen veel en pimpen het toilet van de bus met een bordje “verboden te poepen”. Op de heenweg was de toilet zo erg vervuild dat de stank de hele bus doorging, dat was zeer onaangenaam, dus deze keer wilden we het voorkomen. Verder lekker getukt in de bus, zelfs een pauze overgeslagen. Ook nog even zitten kletsen met Hans over werk en ondernemen, altijd leerzaam.

18 juni 2010: jeej, de busreis is over. We hebben er toch iets langer dan 22 uur over gedaan, maar zijn uiteindelijk om 12.00 uur in Nuenen. Daar hangt een spandoek en worden we verwelkomd met koeken van Anita (vrouw van William). Wat een fantastisch, ontroerend, mooi, knallend, bruisend en creatief avontuur was dit. Ik zou het wel dagelijks willen doen. Ik dank alle mooie mensen die ik heb ontmoet voor het contact en de blijheid/liefde die ze hebben gegeven en sla deze ervaring weer op ergens in mijn hart.

Meer informatie over dit avontuur vind je onder projecten.